Doorverwijzingen om samen om tafel te gaan en te zoeken naar werkbare oplossingen wordt steeds vaker door de rechtbank gesuggereerd. Bij elke zaak wordt gezocht naar een oplossing op maat. De rechter kan bepalen of een zaak zich leent voor mediation. Indien dit het geval is wordt er een voorstel gedaan aan partijen en wordt er mogelijk een Rechtbankmediator ingeschakeld. Dit kan al schriftelijk voor de zitting of tijdens de zitting. Ook partijen kunnen nog in de Rechtbank aangeven graag een mediationtraject te willen starten.
Als er voor mediation wordt gekozen wordt er een Rechtbankmediator naar keuze benaderd en een eerste afspraak ingepland. Zo heb je concreet een datum wanneer je om tafel kunt. De duur van een mediation via de rechtbank kan een paar uur duren tot drie maanden. Lukt het niet om samen tot een oplossing te komen dan zal de rechter het oordeel vellen.
* Beide partijen zijn bereid om met de ander te onderhandelen
* Er is ruimte voor onderhandeling
De besluiten die genomen worden in de mediation worden zo vastgelegd dat ze juridisch afdwingbaar zijn. Tijdens de mediation wordt de procedure bij de rechter stil gelegd. Het kan zijn dat een deel van het conflict wordt opgelost via de mediation, bijvoorbeeld wel de omgang met de kinderen maar niet de verdeling van de huwelijkse gemeenschap. Het juridische proces kan dan weer (eventueel gedeeltelijk) worden voortgezet.
Bij problemen in de gezinssfeer verloopt de communicatie vaak stroef vanwege de hoog oplopende emoties, onbegrip of wantrouwen. Onder begeleiding van een mediator komen emoties vaak weer onder controle, ontstaat er begrip voor elkaars standpunt en wordt er gewerkt aan het winnen elkaars vertrouwen. Als deze basis weer is hersteld worden de afspraken gemaakt over de afwikkeling van het huwelijk en het toekomstige gezamenlijk ouderschap.
De afspraken die gemaakt zijn kunnen worden vastgelegd. De rechter zal dan alleen het oordeel vellen over de zaken waar geen overeenstemming is bereikt.